Kiel konate, lernado de la unua fremdlingvo plifaciligas postan lernadon de alia fremdlingvo, precipe parenca.

Kutima ekzemplo: konante la Latinan, oni pli facile lernas la Francan, eĉ la Anglan, pro la transfero.

Sed, la Latina, kiel ĉiu etnolingvo, estas ne facile lernebla pro sia malreguleco.

As we know, learning a first foreign language makes the learning of a second, especially a related one, easier.

A common example: knowing Latin, we learn French, even English, more easily due to transfer.

But Latin, as any ethnic language, is not easy to learn because of its natural irregularity.

Laŭ klerigkibernetiko, lernfacilecon l eblas kalkuli laŭ ekvacio : l = h.C_V / I

Ĝi kreskas kun efikanco h (efektiveco de la lernado) kaj kun kapcito (lernrapideco) de la antaŭkonscia memoro C_V, ĝi malkreskas kun la lernenda informacio I.

Por plifaciligi la instruadon ni malpligrandigas la informacion I, ne per redukto de nombro de lernelementoj, sed per evidentigo de ilia ordigeblo (redundanco).

According to educational cybernetics learning facility l can be calculated from the equation l = h.C_V / I

It grows with efficance h (effectivity of learning) and with capacity (speed of learning) within the preconscious memory C_V; and it falls with information I to be learned.

To facilitate instruction, we diminish information I, not by restricting the number of elements, but by making evident their arrangibility (redun-dance).

Por pli facile komprenigi, natursciencoj jam longe uzas MODELOJN, kiuj estas

- simplaj

- regulaj

- disigeblaj en partojn.

Etna lingvo ne estas tia modelo.

To facilitate understanding, natural sciencies have for a long time used MODELS, which are

· simple

· regular

· disassemblable into parts

An ethnic language is not such a model.

Tia modelo povas esti planlingvo, ekzemple Esperanto. Oni uzis ĝin kiel propedeŭtikon plurfoje ekde 1919. La Paderborna eksperimento 1975-1984 pravigis ĝin per teorio kaj mezurado de rezultoj.

160 horoj de lingvoorientiga instruado ŝparigis 200 horojn, t. e. ĉ. 26% da tempo de lernado de la Angla.

Such a model can be a planned language, e.g. Esperanto. It has been used several times propaedeutically since 1919. The Paderborn experiment of 1975-1984 verified it with its theory and by measuring results.

160 hours of Linguistic Orientation Instruction saved 200 hours, i. e. ca. 26% of the time needed for learning English.

Lingvo-orientiga instruado

estas la enkonduko de (laŭeble 8-10jaraj) infanoj en la lernadon de precipe eŭropaj fremdlingvoj per infan-adekvata okupado kun la Internacia Lingvo de D-ro Esperanto kiel pedagogie taŭga fremdlingvo-modelo, kaj per plej simplaj komparoj kun etnaj lingvoj.

La lingvo-orientiga instruado

Linguistic Orientation Instruction

is the introduction of children (if possible 8-10 years old) to learning chiefly European foreign languages by child-apropriate occupation with the Internacia Lingvo of Doctor Esperanto as a paedagogicaly suitable foreign language model, and by the simplest comparison with ethnic languages.

Linguistic Orientation Instruction

- pligrandigas la intereson por la diverseco de eŭropaj kulturoj kaj lingvoj

· increases interest in the diversity of European cultures and languages

- bezonas malpli da tempo ol ĝi ebligas ŝpari dum la posta instruado de eŭropaj etnaj lingvoj, sen malpligrandigi la sukceson

· needs less time as it enables one to economize during the subsequent teaching of European ethnic languages, without diminishing success

- kaŭzas grandajn lernplifaciligojn ankaŭ en la fakoj gepatra lingvo, geografio kaj matematiko

· enables much better learning in the subjects mother tongue, geography and mathematics as well

- kreas jam frue infan-adekvatan komunikad-kapablon trans la internajn eŭropajn lingvolimojn kaj tiel malfermas la vojon al la interkompreniĝo de la eŭropaj popoloj sen lingvo-diskriminacio

· creates an early child-appropriate communication ability across internal European language limits, and thus opens the way to understanding of European peoples without language discrimination

· estas pro tio rekomendata al ĉiuj ŝtatoj de la Eŭropa Unio por la enkonduko kiel provizore libervola fako dum la 3-a kaj la 4-a lernojaro.

- is therefore recommended to all countries of the European Union for introduction as a temporarily voluntary subject in the 3^rd and 4^th year of school.

From the ample empirical and theoretical results vastly published in books and articles in German and in several other languages since 1975, we can deduce the following 3 suggestions. They were already recommended several times in the literature and on conferences, at first in 1993 - preciously 10 years ago - in this building, in German (of course without any result).

I. In allen europäischen Grundschulen sollte im 3. und 4. Schuljahr Sprachorientie­rungsunterricht erteilt werden, statt des verfrühten Unterrichts einer ethnischen Fremdsprache – oder zumindest alternativ. Wo in der Grundschule keine Zeit für Frühfremdsprachenunterricht vorgesehen werden kann, sollte in der Sekundarstufe I vor dem Beginn des üblichen Fremdspra­chenunterricht im Umfang von etwa 100 Stunden Sprachorientierungsunterricht erteilt werden.

I. In all European elementary schools Linguistic Orientation Instruction should be adopted at the third and fourth year instead of precocious ethnic foreign language instruction – or at least LOI should be offered as an alternative. When no precocious ethnic foreign language instruction is required in elementary school, LOI should take place in the lower middle school before regular foreign language isntruction begins, and should last about a hundred hours.

II. Hauptschüler, welche nach einem halben Jahr Unterricht in der ethnischen Fremd­sprache nur unbefriedigende Fortschritte zeigen, sollten von diesem Unterricht befreit werden und stattdessen eine befrie­digende Kommunikationsfähigkeit in Esperanto durch Weiterführung des bisher propädeutischen SpOU vermittelt bekommen.

II. The elementary school pupils who show unsatisfactory progress after six months of ethnic foreign language instruction, should switch from this instruction to Linguistic Orientation Instruction, previously used for propedeutic aims, in such a way as to reach a sufficient capacity for expression in Esperanto.

III. Allen anderen Schülern sollte in der Se­kundarstufe Gelegenheit geboten werden, neben dem (durch den vorangegangenen SpOU beschleunigten) Erlernen wenigs­tens zweier ethnischer Sprache Europas, freiwillig an einem weiterführenden Espe­ranto-Unterricht teilzunehmen, um rasch zur vollen Kommunikationsfähigkeit zu gelangen, also zur Perfektion im aktiven Sprachgebrauch, die für ethnische Fremd­sprachen durch die Schule nur selten vermittelt werden kann.

III. All other pupils should be given the choice, at secondary school, along with learning at least two European ethnic foreign languages (made faster thanks to LOI), to voluntarily participate in an advanced course in Esperanto to rapidly reach a full capacity for expression in this language, that is to perfection in actively using it, which scholastic instruction can only rarely achieve for ethnic foreign language.