Raporto pri la kunveno de laborgrupo "homaj rajtoj" en Strasburgo kadre de Konsilio de Eŭropo 2001-09-05 (Hans Erasmus)
RAPORTO pri la kunveno de laborgrupo ‘homaj rajtoj’ en Strasburgo kadre de Konsilio de Europo, 2001-09-25.
Kunveno
De la 25a ghis la 27a de septembro 2001 mi partoprenis en kunvenoj de kelkaj laborgrupoj kadre de Neregistaraj Organizoj (Noj) kiuj havas oficialajn kaj konsultajn rilatojn kun Konsilio de Europo (KdE) kaj kunvenis en Strasburgo, Francio. Kutime la laborgrupoj kunvenas kiam la parlamenta asembleo de KdE (43 landoj) havas sian kunvenon. Nun la asembleo grandparte diskutis pri terorismo.
La tagordo de Noj-laborgrupo ‘homaj rajtoj’ entenis i.a. la temon:
Oficialaj lingvoj, lingvoj de malplimultoj, la lingvoproblemo kaj homaj rajtoj.
(propono de Hans Erasmus, UEA kaj aliaj)
Sub tiu chi titolo mi preparis mallongan kontribuon en kunlaboro kun ‘Federal Union of European Nationalities (FUEN) kaj ‘European Bureau for Lesser Used Languages/Bureau Européen pour les langues moins répandues’ (EBLUL)
La dokumento estis aldonita kiel anekso al la tagordo de la grupo ‘homaj rajtoj’ la 25 an de septembro. Dum la kunveno mi klarigis la proponon sur baze de aparta dokumento kiun mi ankau disvastigis inter la partoprenintoj.
Baza ideo
La baza ideo de nia kontribuo konsistas en propono starigi laborgrupon kadre de tiu ‘Noj-laborgrupo homaj rajtoj’ kadre de KdE. Tiu grupo pritraktu la kerntemon: chu la nuna situacio kun oficialaj lingvoj en diversaj institucioj (6 oficialaj lingvoj de Unuighintaj Nacioj (UN), 2 de KdE (angla kaj franca), 11 en Europa Unio(EU) ne havas la malbonan efikon. Oni enkondukis kategoriojn au gradojn de lingvoj (oficialaj lingvoj, aliaj lingvoj, lingvoj de malplimultoj) kaj kreis tiel multajn handikapojn kaj ghenon che homoj kiuj ne (perfekte) regas ilin. Tamen ili devas uzi tiujn oficialajn lingvojn. Chu tiu situacio kongruas kun la deklaracio pri homaj rajtoj kaj pli precize kun la Konvencio pri homaj rajtoj de KdE 1950. La efiko estas au estos ke tiaj lingvoklasoj kreos la normon. Cxu tiuj formalaj kaj neformalaj reglamentoj pri lingvoj en internaciaj organizajhoj kaj chies efiko (la menciitaj handikapoj, maleblecoj ricevi dokumentojn en propra lingvo ktp.) kongruas kun tiu baza internacia regulado de ‘Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj ‘ en artikolo 2:
Cxiuj rajtoj kaj liberecoj difinitaj en tiu chi Deklaracio validas same por chiuj homoj,
sen kia ajn diferencigo, chu lau raso, hautkoloro, sekso, lingvo, relegio, politika
au alia opinio, nacia au socia deveno, posedajhoj, naskigho au alia stato.
Samspecan reguladon vi trovas en Konvencio pri Homaj Rajtoj de KdE (art.14) 1950 kaj en la nova Cxarto de Europa Unio (art.21).
2
Politika kaj jura problemo
Estas politika kaj jura problemo. Poltike, cxar politikistoj akceptis tiun situacion, eventuale protestis au daure protestas au malakceptis. Ankorau ne ekzistas definitiva solvo en EU.
Nur kreskas iu ‘solvo’, konsistante el pli kaj pli limigo de eblecoj uzi vian propran lingvon kadre de EU-institucioj. Shajnas ke la politikistoj preferas ne tushi tian problemon kaj ili atendas la disvolvighon.
La jura demando estas chu tiu situacio kongruas kun la menciitaj artikoloj en internaciaj reguladoj. Diskriminacio lau raso au relegio ne estas permesata, sed kial ni akceptas tiun ‘diskriminacion’ lau lingvoj. Pro praktikaj kialoj multaj diros. Aliaj diros estas la dominantaj landoj (lingvoj) kiuj altrudis al ni tiun situacion. Kaj pro la fakto ke ni akceptis tiun situacion intence au silente.
Ne ekzistas multe da jurisprudenco pri tiu lasta temo. Ni volas esplori chu ne ekzistas malobeo. Eble ne formale char shtatoj kaj internaciaj organizajhoj akceptis tiun situation formale au ne formale. Tamen kiun efikon havas tiu situacio? (ni produktu multajn ekzemplojn de negativaj konsekvencoj). Cxu ne ekzistas malproporcieco? (konata kriterio en Europa Unio).
Dokumento
La Noj-laborgrupo pri ‘homaj rajtoj’ de KdE akceptis nian proponon kompili studon pri tiu problemaro. Provizore ni proponas la sekvan enhavon:
E n h a v o
Enkonduko ( kial tia studo/priskribo de la problemo)
Formulado de precizaj demandoj
Ekzemploj de multaj malbonaj efikoj de la hodiaua lingvo-politiko
(ankau ne formala lingvo-politiko estas lingvo-politiko)
Jura opinio pri tiuj precizaj demandoj au pri la nuna situacio kadre de artikolo 14 de la Konvencio pri Homaj Rajtoj de KdE
Kiujn sekvojn havos la esploro, se oni konstatas malobeo au malkongruo?
P r o c e d o
Starigo de malgranda teamo de iniciatoroj ( EBLUL, FUEN, UEA, aliaj)
Fikso de propono de laborplano, inkluzive kiuj esploros kaj kiu (j) gvidos/kunordigos
kaj inkluzive propono por esplordemandoj.
Forsendo de la plano (propono) al diversaj NGOj, institucioj/instancoj/personoj
Ellaboro de respondoj
Dua versio de la laborplano; refoje forsendado al chiuj, kiuj intertempe apartenas al
la reto.
Fiksado de la definitiva dokumento kaj forsendado al la NGO grouping ‘homaj rajtoj’, kiu sendu la dokumenton al la asembleo de KdE.
3
K o n d i ch o j
Estu dokumento de diversaj NGOj kaj aliaj organizoj/institucioj/instancoj
Ni petu tiujn instancojn,kiuj havas sperton pri la temo.
Ni petu kelkajn universitatojn kompili la dokumenton por ke ni akiru objektivan raporton.
Ili havu sperton pri homaj rajtoj kaj lingvo politiko. Ni proponas universitatoj en la landoj D, F, NL kaj UK.
Ni listigos cxiujn instancojn kaj personojn en anekso
Chiuj stadioj de la dokumento ricevos numeron.
Hans Erasmus
Voorburg, 15-10-2001
Laan van Oostenburg 40
2271 AP Voorburg
tel. 31 70 3863529