La “Jardeko de Edukado por daŭrigebla disvolvo” : granda ŝanco.
Lingva diverseco kaj defendo de la naturmedio
Lingva diverseco kaj defendo de la naturmedio
Ĉiuj komprenis, ke nia planedo estas en danĝero, eĉ la infanoj kiuj ne plu trovas fiŝetojn en la italaj riveretoj aŭ paserojn en la ĉirkaŭurba kamparo. Ŝajne, tion ne volas kompreni nur tiuj,
kiuj plej multe kontribuis por puŝi la planedon en tian kondiĉon: la grandaj utiligantoj de propraj kaj aliulaj rimedoj, senkonsidere pri la estontaj generacioj. Mi ne diras personajn nomojn. Diru vi, se tiujn vi konas.
La bonvoluloj de la internacia komunumo jam depost jardekoj deklaras, denoncas, alvokas, provas ion fari. Daŭrigebla disvolvo, kiel la internacia gazetaro disinformas, estas speco de disvolvo de la ekonomio, kiu ne elĉerpe konsumas nun neanstataŭigeblajn engergi-fontojn, sed baziĝas sur ŝparado de energio, uzado de reproduktebla energio, evitado de sensenca konsumado. Jam depost jaroj oni atingis la konkludon, ke en nia enorma konsumado troviĝas kultura problemo: tial naskiĝis la “Jardeko de edukado pri la daŭrigebla disvolvo”. Tiu iniciato originas el propono prezentita en 2002 okaze de la Verta Kunveno de Johannesburg. Ĝi atentigis la mondan komunumon pri la fundamenta graveco de la edukado por enkonduki individuajn kaj kolektivajn vivmanierojn favorantajn la daŭrigeblan disvolvon. Inter la plej gravaj agantoj de la iniciato por la periodo 2005-2014 troviĝas Unesko, jam aktive engaĝita en kampanjo por disvastigi la kulturon pri daŭrigebla disvolvo.
Kiujn agojn oportunas entrepreni por konkretigi la “Jardekon”? Ekde la komenco Unesko deklaris la jenon: “gravas aktivigi kunlaborantojn el ĉiuj sociaj niveloj, alvoki la helpon de ĉiuj interesataj subjektoj, instituciaj aŭ ne, substrekante ĉefe la rolon de la civila socio, de la privata sektoro, de la amaskomunikiloj, de la scienca esplorado. Tial eduki al la daŭrigebla disvolvo ne signifas transdoni
pasive nociojn, sed sproni la kritikan penson, enkonduki la senton pri necerteco kaj pri la limoj de nia ĉiutaga agado, stimuli la sentemon pri nia kolektiva respondeco koncerne la mondon kie ni vivas.
De niaj vivmaniero kaj konsumado dependas la rapideco de la tera defalo, la tempo necesa por eldisipi la energion, la pretervivo mem de la homa specio. Tiel oni atingas la koncepton pri “daŭrigebleco”: la tuto de la rilatoj inter ĉiuj homaj aktivecoj kaj la biosfero, normale pli malrapida.
Kio valoras pri la fizikaj rimedoj, tio valoras ankaŭ pri la kulturoj – asertas Unesko. La nuna sistemo kondukas al laŭgrada malapero de multaj kulturoj, favorante nur la plej fortajn. Dum la lastaj jaroj spertaj esploristoj de Unesko avertis nin ĉiam pli ofte pri la malapero de homaj lingvoj: indico de silenta genocido okazanta tutmonde. Dum la jarcentoj ni ĉeestis la malaperon de sennombraj bestaj kaj vegetaj specioj: tiel simile nuntempe almenaŭ 3000 el la 6000 konataj lingvoj estas grave minacataj de malapero.
La nuna pli granda povo de unu sola lingvo je monda nivelo estigas maltrakviligajn konsekvencojn ekonomiajn, sociajn, edukajn, ĉar ĝi favoras la superregadon de grupo el nacioj kaj la malaperon de kulturoj kaj lingvoj ne apartenantaj al tiu grupo.
Pri ĉi tiaj temoj okupiĝis la 91ª Universala Konkreso de Esperanto okazinta en Florenco je la komenciĝo de aŭgusto, kun 2.209 partoprenantoj el 62 landoj. Tie oni pridiskutis la rolon de la lingvoj kaj kulturoj favore al daŭrigebla disvolvo, kaj la eblan rolon de la internacia lingvo Esperanto en tiu kadro. La partopreno en tiuj temoj fare de la Universala Esperanto-Asocio (UEA)
alportas notindan kontribuon: estante ĝiaj membroj dissemitaj en ĉiuj mondaj landoj, la eĥo de ĝiaj iniciatoj disvastiĝas tutmonde, ekde Ĉilio ĝis Ĉinujo.
Ĉiukaze, al ĉiuj internaciaj organizoj kun kiuj la Esperanto-movado jam de jaroj kunlaboras – kiel Unesko kaj Unuiĝintaj Nacioj – kaj al estraroj de landoj ekonomie evoluiĝintaj, kaj al ekologiaj organizoj, la Kongreso direktis la jenan peton: oni komencu serioze konsideri la striktan ligon inter la lingva-kultura diverseco, kaj la ekologia problemo. Alivorte, avertas la Esperanto-parolantoj, la lingva-kultura platiĝo laŭ unu sola lingvo kaj unu sola kulturo premisas mondon en kiu la diverseco malaperas kaj la disvolviĝo de la ne-regantaj landoj iĝas pli malfacila kaj pli multekosta.
Aliflanke utiligi lingvon malmultekostan – pro la limigitaj rimedoj necesaj por ĝin lerni – povas multe helpi kaj faciligi la disvolvon en landoj kiuj hodiaŭ elspezas miliardojn da eŭroj por amase instrui la anglan – kun la sola konsekvenco, ke ilia kultura industrio iĝas tributodeva al la Usona kaj nekapaba produkti novajn ideojn.
Ĉiuj asocioj kiuj defendas la naciajn lingvojn – kiel la itala “Allarme Lingua”, la “Eŭropa Ligo de la Lingvoj” nun naskiĝanta pro iniciato de “Verein Deutsche Sprache – havas unu komunan intereson: aliĝi al la Uneska “Jardeko” kaj kontribui al la faligo de la murego starigita fare de la
“great English” , kiu disigas la “parolantojn” (angle) disde la “barbaroj” (denaske parolantaj aliajn lingvojn). Nur tiamaniere oni povos antaŭenigi novan civilizon de la komunikado surbaze de egalrajto de ĉiuj mondaj lingvoj.
Unu el la fundamentaj homaj rajtoj, ĝis nun malmulte atentata, estas la rajto paroli, kompreni kaj komprenigi sin sendepende de sia denaska lingvo. “Ĉiuj homoj havas egalajn rajtojn” asertas multaj oficialaj deklaroj; sed la angla – aŭ iu ajn alia reganta lingvo – igas ilin malegalaj. –
Renato Corsetti – docento en Universitato “La Sapienza” (Romo), prezidanto de UEA, membro de la Scienca Komitato de la asocio “Allarme Lingua”
(esperantigis SenRodin)
La articolo aperis en itala taggazeto Cronaca d’Abruzzo la 13an de februaro 2007
Disvastigo
Gazetara agentejo por diskonigo de novaĵoj, artikoloj kaj dokumentoj pri problemoj de internacia lingva komunikado. Interlingvistiko kaj esperantologio.
Senpaga servo. Registrita ĉe la Tribunalo de Chieti kun n.ro 1/02 de 05.02.02
Viale A.Moro 37 66013 Chieti –Italio-tel. 0871561301
Respondeca direktoro: Mario D’Alessandro
Eldona direktoro: Giorgio Bronzetti
Ĉi tiun bultenon oni sendas al abonantoj de DISVASTIGO. Pliajn informojn oni povas ricevi de